Hər il martın 8-də dünya üzrə milyonlarla insan, qadınların ictimai və iqtisadi sahələrdəki mübarizələrini, onların sosial və hüquqi bərabərliyi uğrunda verdikləri çətin və əzmkar mübarizəni qeyd edir. 8 Mart, sadəcə bir bayram deyil, eyni zamanda qadınların hüquqlarını qorumaq, cinsiyyət bərabərliyini təmin etmək və qadınlara qarşı zorakılıqla mübarizə aparmaq məqsədini güdən bir gündür. Bu gün, həmçinin cəmiyyətin qadınlara qarşı olan münasibətini müzakirə etməyə, onların qarşılaşdığı çətinlikləri anlamağa və dəyişikliklərə istiqamət verməyə çağıran bir gündür. 8 Martın tarixçəsi, XIX əsrin sonlarına və XX əsrin əvvəllərinə gedib çıxır. İlk dəfə 1908-ci ildə Nyu-Yorkda qadınlar, daha yaxşı iş şəraiti və bərabər hüquqlar uğrunda nümayiş keçiriblər. Bu zaman qadınlar, ağır iş şəraitində çalışır, uzun iş saatları keçirir və cəmiyyətdə təhsil, səsvermə hüququ kimi əsas hüquqlardan məhrum idilər. Həmçinin, əmək haqqı bərabərsizliyi də gündəmdə idi. Bu şikayətlər, qadınların təşkilatlanaraq daha böyük sosial dəyişimlər üçün mübarizəyə atılmalarına səbəb oldu. İlk dəfə 1909-cu ildə ABŞ-da “National Women’s Day” olaraq qeyd edilən bu gün, artıq 1910-cu ildə Kolumbiya Buxarestdə keçirilən Sosialist Qadınlar Konqresində Clara Zetkin tərəfindən beynəlxalq səviyyədə qeyd olunmağa başlanıb. Clara Zetkin, 8 Martın Beynəlxalq Qadınlar Günü kimi təklif edilməsini irəli sürərək, qadınların mübarizəsinin qlobal ölçüdə daha təsirli olacağına inandığını bildirmişdi. Bu təklif, bir neçə ildən sonra dünya üzrə müxtəlif ölkələrdə qəbul edildi və 8 Mart, qadın hüquqları və bərabərliyinin simvoluna çevrildi. Beynəlxalq Qadınlar Günü, qadınların tarixi mübarizələrinin bir təntənəsi olmaqla yanaşı, hələ də davam edən bərabərlik mübarizəsinin simvoludur. Qadınların səsvermə hüququndan tutmuş, təhsil hüququna, bərabər əmək haqqı hüququndan tutmuş, səhiyyə və sosial hüquqlarına qədər müxtəlif sahələrdə əldə etdikləri uğurlar bu günün əhəmiyyətini artırır. Qadınların hüquqları, bərabərlik və ədalət uğrunda apardıqları mübarizə, XIX əsrin sonlarından başlayaraq XXI əsrə qədər davam etmişdir. Bu müddət ərzində, qadınlar həm öz həyat şəraitlərini yaxşılaşdırmağa, həm də ümumi sosial ədalət uğrunda mübarizə aparmağa çalışmışlar. 1920-ci illərdə ABŞ-da qadınlara seçki hüququ verildikdən sonra, bu hüququn digər ölkələrə də yayılması başlanıb. 1970-ci illərdən sonra qadın hüquqları məsələləri daha da aktuallaşmış, qadınların iş həyatında, siyasətdə və ictimai sahələrdə daha aktiv iştirak etmələri təşviq olunmuşdur. Bugünkü gündə qadınlar, müxtəlif ölkələrdə təhsil almaq, iqtisadi fəaliyyətlərə qatılmaq, səsvermə hüququndan istifadə etmək və həyatlarını istədikləri şəkildə qurmaq üçün daha çox imkanlara sahibdirlər. Ancaq hələ də qadınların qarşılaşdığı çoxsaylı çətinliklər mövcuddur və bu gün, həmin çətinliklərlə mübarizə etmək məqsədini daşıyan bir gündür. Qadınların cəmiyyətə verdiyi töhfələr birmənalı olaraq böyükdür. Qadınlar yalnız ailə üzvü olmaqla kifayətlənməyib, həm də müxtəlif sahələrdə əvəzolunmaz işlər görmüşlər. Qadınların təhsil, səhiyyə, iqtisadiyyat, incəsənət, idman, elm və texnologiya kimi sahələrdə göstərdikləri nailiyyətlər, bütün dünyada qadınların gücünün və potensialının sübutudur. Bir çox ölkədə qadınlar Prezident, Baş nazir, və ya nazir kimi yüksək vəzifələrdə fəaliyyət göstərirlər. Bu, qadınların həm sosial, həm də siyasi həyatın ayrılmaz hissəsi olduqlarını göstərir. Beynəlxalq Qadınlar Günü, qadınların çox böyük uğurlar qazandığı bir gündür, lakin hələ də cəmiyyətdə bəzi problemlər mövcuddur. Bu problemlər, xüsusilə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə daha açıq şəkildə görünür. Qadınlara qarşı zorakılıq, cinsi təcavüz, əmək haqqı bərabərsizliyi, təhsil haqqı fərqləri, cinsiyyət stereotipləri və sosial mövqelər kimi məsələlər hələ də böyük problemlər olaraq qalır. Qadınların iqtisadi müstəqillik əldə etməsi və hüquqlarının təmin edilməsi hələ də böyük bir çətinlik olaraq qalır. Bu çətinliklər, müxtəlif ölkələrdə və regionlarda daha da dərinləşməkdədir. Bəzi ölkələrdə qadınların təhsil almaq hüququna belə məhdudiyyətlər qoyulmuşdur. Həmçinin, qadınların iş həyatında qarşılaşdıqları müxtəlif maneələr – liderlik mövqelərində daha az yer almaları, daha az əmək haqqı almaları və cinsiyyətə əsaslanan ayrımcılıqla mübarizəyə davam etmək vacibdir. 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günü, dünyadakı bütün qadınların hüquqlarını müdafiə etmək, onların nailiyyətlərini qeyd etmək və qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün kollektiv gücün artırılmasına çağıran bir gündür. Bu gün həm də cəmiyyətdə qadınların rolunun artırılmasının, ədalətin və bərabərliyin təmin olunmasının vacibliyini bir daha xatırladır. Bu gün qadınların mübarizəsinin davam etdiyini və hələ də qarşıya qoyulmuş məqsədlərin tam olaraq əldə edilmədiyini nəzərə alaraq, hər birimizin qadın hüquqlarının qorunmasına, onların gücünü və səlahiyyətlərini artırmağa yönəlik addımlar atması lazımdır. 8 Mart, həmçinin qadınlara qarşı zorakılığın, ədalətsizliyin və ayrı-seçkiliyin qarşısının alınması istiqamətində bütün dünya üzrə birgə səylərin gücləndirilməsi üçün bir çağırışdır. Beynəlxalq Qadınlar Günü, hər bir qadının gücünü, iradəsini və həyatdakı mövqeyini daha da yüksəltmək, bir-birinə dəstək olmaq və cəmiyyətdə bərabərlik yaratmaq məqsədini güdən bir gündür. Qadınların bərabərliyi yalnız onlar üçün deyil, bütöv cəmiyyətin inkişafı üçün də vacibdir.
Murad Zeynalov,
Yap-ın gənc fəalı
