Novruz bayramı, minilliklər boyu davam edən bir ənənə olaraq, ilkbaharın gəlişini müjdələyir və həyatın yenilənməsini simvolizə edir. Bu bayramın tarixi kökləri, Zərdüşt təsəvvürlərinə dayansa da, zamanla bir çox mədəniyyətlərdə özünü göstərmişdir. Novruz, eyni zamanda, ruhən və mənən yeni bir dövrə adlayışın, təbiətin oyanışının və insanın üzərindəki qışın ağırlığından qurtuluşun bayramıdır. Novruz bayramının tarixi kökləri, eyni zamanda, bu bayramın özünəməxsus bir mifologiya və əfsanə ilə zəngin olması ilə də bağlıdır. Tarix boyunca, Novruz bir çox mədəniyyətlərdə – fars, türk, ərəb və digər xalqlarda – özünə yer tapmışdır. Bu, onun təkcə bir bayram deyil, eyni zamanda, müxtəlif etnik köklərdən gələn insanların bir araya gələrək, birliyini vəhdətini nümayiş etdirdiyi bir mühitdir. Bu cür müxtəlifliyin içində Novruz, insanları birləşdirən və həyatın, təbiətin birliyini vurğulayan bir bayram olaraq tanınır. Bu bayramın xalq arasındakı birliyi təmin edən əhəmiyyətli rolu danılmazdır. Novruz zamanı insanlar bir araya gələrək, dostluq və sevgi bağlarını möhkəmləndirir, ailə və yaxınları ilə ortaq sevinc nümayiş etdirirlər. Hər kəsin eyni məqsəd və duyğularla birləşməsi, bu bayramın mənasını artırır. Məclislərdə keçirilən yeməklər, şənliklər və müxtəlif ənənələr, insanların bir-birinə daha da yaxınlaşmasına, bir-birinin xoşbəxtliyini paylaşmasına səbəb olur. SSRİ dövründə isə Novruz bayramı, siyasi səbəblərlə qadağalara məruz qalmışdır. Bu dövrdə, milli kimlik və mədəniyyətin bir simvolu olan bayramların qeyd olunması çətinləşmiş, insanlar gizli şəkildə bayramı qeyd etməyə meyl etmişlər. Yalnız ən yaxın dostlar və ailə arasında gizli yığıncaqlar təşkil edilmişdir ki, bu da onların şəxsi müstəqillik hissini artırmışdır. Bu, xalqın birliyini daha da gücləndirmiş, insanları öz köklərinə və milli kimliyinə bağlı saxlamağa yönəltmişdir. Belə bir dövrdə, Novruz bayramı, hələ də bir azadlıq və var olma simvolu olaraq qalmağı bacarmışdır.Keçirilən adət-ənənələr, Novruz bayramının xalqın sevincində və xoşbəxtliyindəki rolu isə əvəzsizdir. Səməni əkilməsi, xüsusi yeməklərin hazırlanması, atəşin yandırılması, sudan istifadə edilməsi kimi adətlər, insanların bir-birinə olan sevgisini, sayğısını artırır. Səməni, yeni məhsulun simvolu olaraq, insanların birgə əmək sərf etməsinin nəticəsidir. Eyni zamanda, ətrafa yayılan qoxular, insanların ruhi halını təravətləndirir, kədəri unudub, birlikdə həyata müsbət gözlərlə baxmağa imkan tanıyır. Yandırılan atəş, qışın qüsurlarını aradan qaldırmaq və yeni başlanğıc üçün ruhlandırıcı bir simvol halına gəlir.
2020-ci ilin 27 sentyabr tarixində başlayan Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan, işğal altında olan torpaqlarını geri qaytararaq, ərazi bütövlüyünü bərpa etdi. Qarabağda Novruz bayramının keçirilməsi, bu tarixi qələbənin simvolu və xalqın ruhunun yüksəlməsi üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır. İşğaldan azad olunan torpaqlarda Novruz, yalnız bir bayram olmayıb; eyni zamanda,azadlıq və birlik simvoluna çevrilmişdir. Bu bayram, xalqın öz mədəniyyətini, şəxsiyyətini və tarixinə olan bağlılığını göstərmək imkanı yaradır. Prezident İlham Əliyevin Novruz tonqalını yandırması, Qarabağda qələbənin rəmzi kimi bir ictimai hadisəyə çevrildi. Bu tonqalın ətrafında toplanan insanlar, qürur, sevinc və azadlıq hissi ilə bir araya gəldilər. Prezidentin bayram münasibətilə xalqa ünvanladığı təbrikləri, yalnız sadəcə Müqəddəs Novruz bayramı ilə bağlı bir müraciət deyil, eyni zamanda, Vətən uğrunda gedən mübarizənin, azadlığın, birlik və bərabərliyin əhəmiyyətinin vurğulandığı seçilmiş bir mesaj oldu. Prezidentin dediyi kimi, “Qarabağ Azərbaycandır!” ifadəsi, bu bayram və bu sevinc anında daha da dərin mənaya sahib oldu. Xalqın ruhu, azad olunan torpaqlarda yenidən canlanmağa, birlikə, işğaldan azad olunmuş ərazilərindəki gözəlliyin və zənginliyin yaşanmasına kökləndi. Bayramlar, insanların arasında bir-birinə olan sevgini, dostluğu və anlayışı artırmağa xidmət edir. Onlar, toplumları bir araya gətirərək, müxtəlif etnik qruplar arasındakı anlaşmanı möhkəmləndirir. Novruz zamanı keçirilən adət-ənənələr, ailə bağlarının güclənməsinə, gənclərin yaşlı nəsil ilə bağlılıqlarının artmasına gətirib çıxarır. Xüsusi yeməklərin hazırlanması, şənliklərin keçirilməsi və birgə oyunlar, insanların qəlbində xoşbəxtlik hissi yaradır, eyni zamanda, kollektiv ruhu gücləndirir.
Nəticə olaraq, Novruz bayramı, tarixin və azadlığın birlikdə qızıl simvoludur, insanların həyatında dərin iz buraxır. O, birlik ruhunu, milli dəyərləri və insanlığa olan bağlılığı canlandıran bir simvoldur. Ölkəmizdə keçirilən Novruz bayramı, xalqın birliyini və ruhunu canlandırır, azadlıq mücadiləsinin əzəmətini bir daha xatırladır. Gözəl adət-ənənələrin yaşadılması, birlik ruhunun başqalarına ötürülməsi, bu bayramların insanlar üçün nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu bir daha təsdiq edir. Bu bayram, eyni zamanda, insanları yeni başlanğıclar üçün ruhlandırır, gözəl gələcək üçün ümidlər yaradaraq, insanların düşüncələrində parlaq bir işıq yandırır. Beləliklə, Novruz bayramı, bəşər mədəniyyətinin bir parçası olaraq, insanların ruhunu təravətləndirir, onları bir araya gətirir, yeni ümidlərə, arzulara və sevgi dolu anlara yol açır. Bugünün zəngin ənənələri və keçmişin hikmətləri, bu bayramda öz parlaq işığını taparaq, gələcək nəsillərə ötürülməkdədir. Tarixi, mədəni və sosial dəyərlərin birləşməsi ilə, Novruz bayramı, sadəcə bir bayram deyildir; o, insanları bir yolda bərabər yürütməkdə olan bir hədiyyədir.
Əsgərli Xəyalə,
69 № məktəbin tarix müəllimi
