Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasındakı münasibətlər son onilliklərdə davamlı şəkildə inkişaf edərək strateji əməkdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib. Bu münasibətlər həm siyasi, həm iqtisadi, həm də mədəni-humanitar sahələrdə özünü göstərməkdədir. Qlobal geosiyasi dəyişikliklər fonunda Bakı ilə Pekin arasındakı əlaqələrin gücləndirilməsi hər iki ölkənin maraqlarına uyğundur.
Azərbaycan ilə Çin arasında diplomatik əlaqələr 2 aprel 1992-ci ildə qurulub. Bu tarixdən etibarən tərəflər arasında bir sıra yüksək səviyyəli səfərlər və anlaşma memorandumları imzalanmışdır. İkitərəfli münasibətlərin möhkəmlənməsində qarşılıqlı hörmət, ərazi bütövlüyünün tanınması və daxili işlərə qarışmamaq prinsipləri əsas rol oynayır.
2023-cü il iyulun 3-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Çinə rəsmi səfəri zamanı “Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Birgə Bəyannamə” imzalanmışdır. Bu sənəd iki ölkə münasibətlərinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu təsdiqlədi və gələcək əməkdaşlıq üçün mühüm siyasi və hüquqi çərçivə yaratdı.
Azərbaycan və Çin BMT, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT), Qoşulmama Hərəkatı kimi beynəlxalq və regional təşkilatlar çərçivəsində fəal əməkdaşlıq edir. Çin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini dəfələrlə bəyan etmişdir. Eyni zamanda Azərbaycan da “Vahid Çin” siyasətini dəstəkləyir. Siyasi dialoq sabit və qarşılıqlı etimada əsaslanan bir səviyyədədir.
Çin Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşlarından biridir. Son illərdə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Azərbaycanın tranzit potensialı, coğrafi mövqeyi və nəqliyyat-logistika imkanları Çinin “Bir Kəmər, Bir Yol” (Belt and Road) təşəbbüsündə mühüm yer tutur. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Ələt Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı kimi infrastruktur layihələri Çinin Avrasiya məkanına çıxışı üçün alternativ marşrutlar yaradır.
Çin həmçinin Azərbaycanın qeyri-neft sektoruna – kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, energetika və informasiya texnologiyaları sahələrinə maraq göstərir. İki ölkə arasında sənaye parklarında əməkdaşlıq imkanları da nəzərdən keçirilir.
Azərbaycan ilə Çin arasında mədəni mübadilə sahəsində də bir sıra uğurlar əldə olunub. Konfutsi İnstitutunun Bakıda fəaliyyət göstərməsi, Azərbaycan dilinin Çin universitetlərində tədrisi, həmçinin iki ölkə arasında tələbə mübadiləsi proqramları bu istiqamətdə vacib addımlardır. Hər iki xalqın qədim mədəniyyətə sahib olması mədəniyyətlərarası dialoqu zənginləşdirir.
Azərbaycan – Çin münasibətlərinin gələcəyi qarşılıqlı fayda prinsipinə əsaslanaraq daha da inkişaf edəcək. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə, yaşıl enerji, rəqəmsal texnologiyalar sahəsində əməkdaşlıq gələcək prioritetlər arasında yer tutur. Çin texnologiyasının inkişaf etmiş olması, Azərbaycanın isə regionda sabit və strateji tərəfdaş mövqeyində dayanması bu münasibətləri daha da möhkəmləndirə bilər.
Azərbaycan – Çin münasibətləri bir çox istiqamətdə uğurla inkişaf edir və qarşılıqlı strateji maraqlara əsaslanır. Bu əməkdaşlıq yalnız ikitərəfli deyil, regional və qlobal səviyyədə də əhəmiyyətli təsirə malikdir. Qarşılıqlı hörmət, əməkdaşlıq və ortaq maraqlar üzərində qurulmuş bu münasibətlərin gələcəkdə daha da dərinləşəcəyi gözlənilir.
İslam Bafadarov,
Yeni Azərbaycan Partiyasının məsləhətçisi
