31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü 1918-ci ilin mart-aprel aylarında Bakıda, Şamaxıda, Qubada, Lənkəranda, Qarabağda və digər bölgələrdə erməni silahlı dəstələrinin yerli azərbaycanlı əhaliyə qarşı törətdiyi kütləvi qırğınların anım günüdür. Bu hadisələr zamanı on minlərlə dinc sakin, o cümlədən qadınlar, uşaqlar və yaşlılar amansızcasına qətlə yetirilib, kəndlər və şəhərlər yandırılıb, tarixi-mədəni irs dağıdılıb. Bu qətliamları əsasən erməni millətçiləri tərəfindən yaradılmış və bolşeviklərin dəstəyi ilə fəaliyyət göstərən “Daşnaksütyun” təşkilatının silahlı birləşmələri həyata keçirib. Bakı Kommunası və Stepan Şaumyanın rəhbərliyi altında baş verən bu hadisələr Azərbaycan xalqının yaddaşında dərin izlər buraxıb.
1998-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi rəsmən elan edilib və hər il bu tarixdə soyqırım qurbanları anılır. Quba kütləvi məzarlığı kimi tarixi faktlar da bu qırğınların miqyasını bir daha sübut edir.Bu gün Azərbaycan xalqı həmin faciəni unutmur və beynəlxalq ictimaiyyətə bu tarixi hadisələrin obyektiv şəkildə çatdırılması üçün müxtəlif səylər göstərir. 1918-ci ilin mart ayında Bakıda və Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində erməni-bolşevik qüvvələri tərəfindən yerli müsəlman əhaliyə qarşı genişmiqyaslı qırğınlar törədildi. Bu hadisələr Azərbaycan tarixində 31 Mart Soyqırımı kimi yadda qalıb. 1917-ci ildə Rusiyada bolşevik inqilabından sonra Cənubi Qafqazda hakimiyyət boşluğu yarandı. Erməni millətçiləri “Böyük Ermənistan” ideyasını həyata keçirmək üçün fürsətdən istifadə edərək azərbaycanlılara qarşı silahlı hücumlara başladılar. Bakıda bolşeviklər hakimiyyəti ələ keçirmişdi. Onların lideri Stepan Şaumyan erməni daşnakları ilə ittifaq quraraq yerli müsəlman əhalini zəiflətmək və şəhərdəki bolşevik hakimiyyətini möhkəmləndirmək istəyirdi.
1918-ci ilin martın 30-da Bakıda erməni silahlı dəstələri “Daşnaksütyun” partiyasının rəhbərliyi ilə dinc əhaliyə hücum etdi. Martın 31-i və aprelin ilk günlərində Bakıda minlərlə azərbaycanlı öldürüldü, evlər yandırıldı, tarixi binalar dağıdıldı. Şamaxı, Quba, Qarabağ, Lənkəran və digər bölgələrdə də oxşar qətliamlar törədildi. Təkcə Şamaxıda 7 mindən çox insan öldürüldü, 58 kənd tamamilə məhv edildi. Quba məzarlığı daha sonralar aşkar edildi və orada soyqırımın izləri tapıldı.
1918-ci ilin mayında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra hökumət Mart Hadisələrinin araşdırılması üçün xüsusi komissiya yaratdı. 1998-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyev 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü elan etdi. Bu hadisələr beynəlxalq səviyyədə Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş soyqırım kimi tanınması üçün müxtəlif səylər göstərilir. Bu faciə Azərbaycanın tarixi yaddaşında dərin iz buraxıb və hər il anım tədbirləri ilə yad edilir.
26 mart 1998-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Ümummilli Lideri Heydər Əliyev tərəfindən “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” fərman imzalanıb. Bu fərmanda 1918-ci ilin mart ayında erməni-bolşevik qüvvələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi kütləvi qırğınların soyqırım aktı olduğu rəsmi şəkildə bəyan edilir.
31 mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü elan olundu. 1918-ci ilin mart-aprel aylarında Bakıda, Şamaxıda, Qubada, Qarabağda, Naxçıvanda və digər bölgələrdə ermənilər tərəfindən törədilmiş kütləvi qətllərin tarixi və hüquqi qiymətləndirilməsi zərurəti vurğulandı. Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirilmiş etnik təmizləmə və soyqırım siyasətinin beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılması və tanıdılması üçün tədbirlərin görülməsi tapşırıldı. Azərbaycan tarixinin saxtalaşdırılmasının qarşısının alınması üçün elmi tədqiqatların aparılması və həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə təqdim olunması məqsədi qoyuldu. Bu fərman Azərbaycan tarixində böyük əhəmiyyət daşıyır və hər il 31 martda soyqırım qurbanlarının xatirəsi yad edilir.
Əlizadə Günel,
YAP-ın fəalı,
