Ağdam, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yerləşən və tarixən həm strateji, həm də mədəni baxımdan böyük əhəmiyyət kəsb edən bir şəhərdir. Şəhər, zəngin tarixi, mədəni irsi və gözəl təbiəti ilə tanınır. 20 noyabr, Ağdam şəhərinin azad edilməsi və bərpası ilə əlaqədar olaraq, yalnız bu şəhər üçün deyil, bütövlükdə Azərbaycan üçün xüsusi bir gündür. Bu gün, həm şəhərin keçmişinin xatırlanması, həm də onun gələcəyinin qurulması üçün bir zəmin təşkil edir. Ağdam şəhəri, təkcə Qarabağ bölgəsinin deyil, bütün Azərbaycanın qəlbində mühüm yer tutur. Ağdam şəhəri, Azərbaycanın Qarabağ regionunda yerləşən və çox uzun bir tarixə malik olan bir yaşayış məskənidir. Şəhər, təkcə iqtisadi baxımdan deyil, həm də mədəniyyət və siyasət sahəsində mühüm rol oynamışdır. Tarix boyu müxtəlif imperiyalar və dövlətlər tərəfindən idarə olunmuş, həm də müxtəlif etnik və dini qrupların bir arada yaşadığı bir məkandır.
XIX əsrin ortalarından etibarən, Ağdam şəhəri inkişaf etməyə başlamış, ticarət və sənaye baxımından əhəmiyyətli bir mərkəzə çevrilmişdir. Ağdamın strateji mövqeyi, onu həm ticarət yollarının, həm də müdafiə sistemlərinin mərkəzinə çevirmişdir. Şəhər, Qarabağ bölgəsindəki əsas kommunikasiya və nəqliyyat mərkəzlərindən biri olduğu üçün, bu ərazidə baş verən hərbi toqquşmalarda mühüm rol oynamışdır. Müxtəlif dövrlərdə bu şəhər, həm daxili, həm də xarici siyasətdə əhəmiyyətli mövqelərə malik olmuşdur. Ağdamın tarixində ən ağır dövrlərdən biri, 1990-cı illərin əvvəllərində baş verən Qarabağ müharibəsidir. Bu müharibə nəticəsində Ağdam 1993-cü ildə erməni qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdur. İşğal, şəhərin mədəni və infrastrukturuna ciddi zərbə vurmuş, həmçinin çoxsaylı ərazilərin dağıdılmasına, tarixi abidələrin məhv olmasına və böyük miqdarda insan itkisinə səbəb olmuşdur. Ağdamın işğalı, Azərbaycan üçün böyük bir faciə olmuş, həmçinin şəhərin sakinlərinin köçkün düşməsinə gətirib çıxarmışdır. Bu dövr, yalnız Ağdamın deyil, bütövlükdə Qarabağın həyatını dəyişdirən bir dönəm olmuşdur. Şəhər, uzun illər boyunca müharibə nəticəsində tərk edilmiş, demək olar ki, tamamilə məhv olmuş və yerli əhalisinin vətəninə qayıda bilmədiyi bir vəziyyətə düşmüşdür.
20 noyabr, Ağdamın azad edildiyi gündür. 2020-ci ilin 10 noyabrında imzalanan atəşkəs razılaşmasından sonra, Ağdam şəhəri və ətraf ərazilər Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edildi. Bu, Qarabağ müharibəsinin ikinci mərhələsinin sona çatmasında mühüm bir hadisə idi. 20 noyabr, bu azadlığın simvolu olaraq, həm Ağdam şəhərinin, həm də bütün Qarabağın bərpa və yenidən qurulması üçün böyük bir fürsət yaratdı. 20 noyabrın əhəmiyyəti yalnız şəhərin azad edilməsindən ibarət deyil. Bu gün, həmçinin, Azərbaycanın bütün xalqı üçün böyük bir milli həmrəyliyin, mübarizənin və qələbənin simvoludur. Ağdamın azad edilməsi, Azərbaycan xalqının tarixində qızıl hərflərlə yazılacaq bir səhifədir. Bu günün qeyd olunması, həmçinin gələcək nəsillərə mübarizənin, birlik və gücün vacibliyini anlatmaq məqsədi güdür. Ağdam, təkcə müasir dövrün deyil, eyni zamanda zəngin bir mədəni və tarixi irsin də evidir.
Şəhər, əvvəlki dövrlərdə mühüm mədəniyyət mərkəzlərindən biri olmuş və burada çoxsaylı tarixi abidələr, o cümlədən məscidlər, məqbərələr, məscidlər, abidələr və digər mədəni irs nümunələri var idi. Ən tanınmış abidələrdən biri Ağdam Cümə Məscidi idi. Həmin məscid, yalnız dini əhəmiyyət kəsb etməklə qalmamış, həm də şəhərin sosial və mədəni həyatında mühüm bir yer tutmuşdur. Ağdamın işğalı ilə bu mədəni irs də məhv oldu. Bir çox tarixi abidə dağıldı, məscidlər və digər dini tikililər isə yerle bir oldu. Lakin 20 noyabr 2020-ci ildə Ağdamın azad edilməsi, şəhərin mədəniyyətinin və tarixinin bərpası üçün yeni bir dövrün başlanğıcı oldu. Bu gün, Ağdamda tarixi abidələrin təmir edilməsi, şəhərin mədəniyyət həyatının yenidən qurulması və əhalinin öz evlərinə qayıtması istiqamətində bir çox addımlar atılmaqdadır. Ağdamın bərpası, yalnız fiziki tikililərin bərpası deyil, həm də əhalinin sosial və mədəni həyatının bərpa edilməsini tələb edir. Bu prosesin uğurlu şəkildə həyata keçirilməsi, həm də Qarabağ bölgəsinin gələcəyinə müsbət təsir göstərəcəkdir. Ağdamın bərpası, Azərbaycanın gələcək inkişafına əhəmiyyətli bir töhfə verəcəkdir. Şəhərin azad edilməsi, yalnız tarixi və mədəni irsin qorunmasından ibarət deyil, həm də iqtisadi həyatın canlanmasına səbəb olacaqdır. Ağdamın yerləşdiyi coğrafi mövqe, onun kənd təsərrüfatı, ticarət və sənaye sahələrində inkişafı üçün böyük imkanlar yaradır. Şəhərin bərpası, həm də bölgənin sosial həyatını canlandıracaq, yeni iş yerləri yaradacaq və əhali üçün daha yaxşı yaşayış şəraiti təmin edəcəkdir. Ağdamın kənd təsərrüfatı sahəsindəki potensialı, xüsusilə də ətraf ərazilərin məhsuldar torpaqları, onun iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayacaqdır. Bu, eyni zamanda regionun digər şəhərləri ilə əməkdaşlıq imkanlarını artıracaq və daha geniş miqyasda inkişafını təmin edəcəkdir.
20 noyabr – Ağdam Şəhəri Günü, yalnız bir şəhərin deyil, bütövlükdə Azərbaycanın tarixi və mədəni həyatının simvolik bir günüdür. Bu gün, Ağdamın azad edilməsi və bərpası ilə bağlı atılan addımların təməlini qoyur. Şəhərin keçmişi, mədəni irsi və gələcəyi, Azərbaycanın milli kimliyinin və tarixi yaddaşının bir hissəsidir. 20 noyabr, həmçinin, xalqın birlik və dirçəlişinin, həmrəylik və mübarizənin bir simvoludur. Ağdamın bərpası, yalnız fiziki tikililərin deyil, eyni zamanda xalqın ruhunun və mədəniyyətinin yenidən dirçəlişi ilə bağlıdır. Bu, həm də gələcək nəsillərə, sülhə və inkişafa doğru atılan mühüm bir addımdır.
İlham Quliyev,
YAP-ın gənc fəalı
