Qanlı Yanvar hadisəsi, 1990-cı ilin yanvar ayında Bakı şəhərində baş verdi. Sovet İttifaqı rəhbərliyi, Azərbaycan xalqının müstəqil olmaq istəklərini və bu yöndəki təbii tələbləri qarşısında, öz hakimiyyətini qorumaq məqsədilə güc tətbiq etməyə qərar verdi. 1989-cu ilin sonlarından başlayaraq, Azərbaycan SSR-də müstəqillik və azadlıq tələbləri daha da qüvvətləndi. Bu, xüsusilə 1988-ci ildən sonra Ermənistanla sərhəd bölgələrində baş verən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və ona bağlı sosial gərginliklə bağlı idi. Bakı və digər şəhərlərdə azadlıq və suverenlik tələbi gücləndi, Sovet rəhbərliyi isə bu tələblərə qarşı sərt tədbirlər görməyi məqsəd seçdi. 20 yanvar gecəsi, Sovet qoşunları Azərbaycanın paytaxtı Bakıya hücum edərək, şəhərin mərkəzində olan dinc nümayişçiləri və vətəndaşları amansızcasına qətlə yetirdi. Tanklar və zirehli texnika ilə silahlanmış sovet əsgərləri, azərbaycanlılara qarşı törədilən bu cinayətlərdə çoxsaylı ölüm və yaralanmalara səbəb oldular. Rəsmi məlumatlara görə, 137 nəfər həlak oldu, amma bəzi mənbələr bu sayın daha yüksək olduğunu qeyd edirlər. Hadisələrin miqyası, xüsusilə Sovet dövründəki repressiya siyasətinin sərtliyi ilə əlaqədar olaraq, dünya ictimaiyyətində böyük bir hiddət və şok doğurdu.
Qanlı Yanvar qırğını, həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə ciddi siyasi nəticələrə səbəb oldu. Bu hadisə, Sovet İttifaqının öz varlığını qorumaq üçün necə qəddar üsullara əl atdığını göstərdi. Eyni zamanda, bu qırğın Azərbaycanın müstəqil dövlət quruculuğu yolunda böyük bir dönüm nöqtəsi oldu. Azərbaycan xalqı, Sovet qoşunlarının törətdiyi zorakılıq və qan tökən əməliyyatlarla qarşılaşsa da, öz müstəqillik istəklərindən geri çəkilmədi.
Yanvar qırğını həm də Azərbaycanın milli hərəkatının simvoluna çevrildi. Bu hadisə, 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini elan etməsinə və Sovet İttifaqının dağılmasında mühüm rol oynadı. Bu dövrün siyasi təlatüm və mübarizə mühitində, Azərbaycan xalqı öz azadlıq və suverenlik uğrunda bir daha mübarizə aparmağa davam etdi.
20 Yanvar faciəsi, Azərbaycan xalqının mübarizliyini, dözümlülüyünü və azadlıq uğrunda keçdiyi ağır yolu nümayiş etdirir. Qanlı Yanvarın qəhrəmanları, Azərbaycanın gələcək müstəqilliyinin təməlini qoymuş, eyni zamanda xalqın azadlıq uğrunda göstərdiyi fədakarlığı dünyaya tanıtmışdır. Bu hadisə həm də Azərbaycanın müstəqillik hərəkatı ilə bağlı böyük bir əhəmiyyətə malikdir. Hər il yanvarın 20-si, Azərbaycan Respublikasında Milli Yanvar faciəsi günü olaraq qeyd olunur. Bu gün, təkcə faciə qurbanlarını anmaqla kifayətlənmir, həm də müstəqilliyin qiymətini və onu əldə etmək üçün verilən mübarizənin önəmini vurğulayan bir gündür.
Qanlı Yanvar, Azərbaycanın müstəqillik yolunda keçdiyi şanlı bir dönəmdir və xalqın azadlıq mübarizəsinin bir parçasıdır. Bu faciə, həm də dünya ictimaiyyətinin gözləri önündə Sovet İttifaqının zorakılıq siyasətinin bir nəticəsi olaraq meydana çıxmışdır. 20 Yanvarın Azərbaycan tarixindəki rolu, ölkənin müstəqillik qazanması və milli azadlıq hərəkatının güclənməsi ilə daha da möhkəmlənmişdir. Bu hadisə yalnız Azərbaycanın deyil, bütün Cənubi Qafqazın siyasi gələcəyini formalaşdıran bir hadisə olmuşdur.
Mətanət Cəfərova,
YAP-ın fəalı
